Halk tabiriyle Mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin hormonu, duygu-durum değişiminden başlayıp kişinin bağırsak hareketlerine kadar etki gösteren bir nörotransmitterdir. Beyindeki bu kimyasal yapı; kişinin duygu-durumunda oldukça önemlidir. Serotonin hormonunun yetersizli durumunda homeostazi ve duygu-durumu yani ruh halini doğrudan etkileme gücüne sahiptir. Serotonin hormonunun yetersiz veya hiç olmaması negatif, endişeli ve huzursuz bir ruh haline sebep olabilir. Depresyon, korku, endişe, anksiyete ve panik gibi durumlarda ve diğer ruh sağlığı sorunlarına neden olabilir. Yeterli miktarda salgılanan mutluluk hormonu ise bireyin mutlu, huzurlu ve iyilik halinin sağlanmasında önemli bir rol oynar.

 

Serotonin Ne İşe Yarar

Vücudumuzun hem genel hem de ruh sağlığında önemli bir yeri bulunan bu hormon, ruh halimizin yanı sıra sosyal davranışlarımız üzerinde de etkilidir. İştah, uyku, hafıza, cinsel arzu; bu hormon ile doğrudan bağlantılıdır. Beynimizde yeterli miktarda serotoninin salgılanması, dış dünya ile daha sağlıklı ve güzel bağlantı kurmamıza yardımcı olur. Ancak serotonin az salgılandığında dış dünyayı bir tehdit olarak algılayabiliriz. Saldırgan, gergin bir tutum sergileyen, insanlara karşı olumsuz duygu-düşünceye sahip olan, yalnız kalmayı tercih eden kişilerin bu davranışlarının en önemli nedeni serotonin miktarındaki yetersizlik olabilir. Bu hormon iştahımız üzerinde de rol oynar. Sürekli karbonhidrat ağırlıklı olan tatlı ve hamur işi tüketme arzusunun önemli bir nedeni de serotonin hormonunun az salgılanması olabilir. Tersi bir durum olarak da içinde bulunduğumuz mutsuzluk, olumsuz duygu-düşünceler veya stres, iştah azalmasına neden olabilir, kısa sürede kilo vermeye sonuç doğurabilir.

 

Serotonin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

  • Hafıza zayıflığı ve unutkanlık
  • Endişe ve özgüven kaybı
  • Saldırganlık ve Sinir
  • Tatlı ve nişastalı gıdalara karşı aşırı istek
  • Baş ağrısı
  • İştahta azalma veya artış
  • Uykusuzluk
  • Halsizlik ve yorgunluk
  • Sindirim sorunları
  • Öz güven kaybı

 

Serotonin eksikliği kadın ve erkekleri farklı şekilde etkilemektedir. Geçmişte yapılan bir araştırmada serotonin eksikliğinin kadınlarda depresyona ve diğer duygu-durum değişikliklerine yol açtığı gözlemlenmiştir. Erkek katılımcıların ise daha impulsif (içgüdü temelli davranış) davranışlar gösterdiği ve herhangi bir duygu-durum bozukluğu göstermediği gözlemlenmiştir. Günümüze yapılan bir araştırma ise serotonin eksikliğinin yol açtığı duygu-durum değişikliğinin daha önce depresyon geçirmiş ve geçirmemiş kişilerde farklı olduğunu göstermiştir. Daha önce depresyon geçirmiş kişilerde serotonin eksikliği depresyon görülme riskini anlamlı derecede artırmıştır.

 

Serotonin Eksikliğinin Yol Açtığı Psikolojik Rahatsızlık ve Bozukluklar;

  • Obsesif kompulsif bozukluk
  • Sosyal fobi
  • Panik atak
  • Anksiyete
  • Aşırı öfkelenme
  • Duygu-durum değişiklikleri (karamsar, depresif, huzursuz, mutsuz, güvensiz)
  • Depresyon
  • Yeme bozuklukları
  • Post travmatik stres bozukluğu (travma sonrası stres bozukluğu)

 

Serotonin Eksikliğinde Tedavi Nasıldır ve nasıl arttırılır?

Doğal Yöntemler

  • Yumurta
  • Peynir
  • Ananas, muz
  • Somon balığı
  • Fındık, badem, ceviz
  • Hindi eti
  • Yulaf ezmesi ve tam tahıl gevrekleri
  • Soya sütü, soya fasulyesi ve diğer soya ürünleri

 

Stresten uzak durmak için yoga ve meditasyon gibi aktiviteler yapabilirsiniz. Düzenli egzersiz ile birlikte yürüyüş yapmayı ihmal etmeyin. Bol miktarda peynir, yoğurt, süt gibi triptofan içeren besinler tüketmeyi deneyin. Dengeli ve düzenli beslenmek de önemlidir. Ek olarak D vitamini, B6, B12 ve Folik asit açısından zengin gıdalar tüketmeye çalışın.

 

Serotonin İçeren İlaçlar

Serotonin eksikliği durumunda ortaya çıkabilecek Depresyon, Uyku bozukluğu ve Endişe gibi duygu-durum değişimlerini önlemek için doktorlar genelde selektif serotonin geri alım inhibitörü olarak isimlendirilen SSRI ilaçlar reçete ederler. En yaygın SSRI ilaçlar ise Prozoc, Zoloft, Paxil, Celexa, Lexapro, Vilibryd gibi antidepresanlardır. Bu antidepresanlar, serotoninin emilimini engelleyerek, artmasını sağlarlar.

 

Işık Terapisi

Özellikle güneş ışığı ile bu hormonun salınımı yükseltilebilir. Güneş ışığında bulunan D vitamini serotonin artışı sağlayarak depresyonu önleyici bir özellik sergiler.

Ek olarak;

Fiziksel aktivite yapmak, güneş ışığına maruz kalmak, düzenli uyumak, sevdiğiniz insanlarla veya aktivitelerle uğraşarak zaman geçirmek ve bazı besinleri tüketmek serotonin düşüklüğüne iyi gelir.

 

Psikolog Burak AKKAYA

 


Kaynaklar

Serotonin syndrome

Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs)

Shepherd, GM (1994). Neurobiology. Oxford University Press

Serotonin Syndrome: Pathophysiology, Clinical Features and Management

Martin, John H. (1996). Neuroanatomy: Text and Atlas (Second Edition bas.). New York: McGraw-Hill.

Yorum kapalı

İletişime Geç
Bugün Kendini Nasıl Hissediyorsun?
Merhaba,
Bugün Kendini Nasıl Hissediyorsun?